Auteursrecht: Waar let je op bij het maken van eLearning content?

Het gebruik van auteursrechtelijk beschermde beelden in eLearning content: waar moet je op letten?

Steeds vaker spreken we met content makers over hoe zij content voor eLearning maken. En een vaak gehoorde opmerking is: "dan haal ik even een plaatje van internet en die bewerken we". Onze eerste gedachte: FOUT!
Wist je dat je niet zomaar foto's, video's en andere zaken mag gebruiken voor jouw (nieuwe) content? Natuurlijk staat het hele web vol met prachtige foto's en bruikbare materialen. Maar vergeet niet dat het beeld- en auteursrecht wel beschermt is... 

Beeldmateriaal vormt een essentieel onderdeel van eLearning content. Het kan de leerervaring verrijken en complexe concepten snel verduidelijken. Maar wat als het gewenste beeldmateriaal auteursrechtelijk beschermd is? Mag je dit zomaar kopiëren en gebruiken in je eLearning materialen?

In dit blogartikel gaan we dieper in op de do's en dont's van het gebruik van beschermd materiaal, de risico's en consequenties die ermee gepaard kunnen gaan, alternatieven voor het gebruik van auteursrechtelijk materiaal, en enkele handige tips voor het effectief inzetten van afbeeldingen in eLearning.

Wat is auteursrecht eigenlijk?

toekent aan de maker van een origineel creatief werk. Het beschermt intellectueel eigendom en geeft de auteur of maker het recht om te bepalen hoe hun werk wordt gebruikt, verspreid, gekopieerd en aangepast. Het doel van het auteursrecht is om kunstenaars, auteurs, muzikanten, uitvinders en andere creatieve individuen te stimuleren om nieuwe werken te produceren door hen te belonen voor hun inspanningen en creativiteit. Het kan dus gaan over alle mogelijke beelden: foto’s, afbeeldingen, tekeningen, video’s en ook teksten.
Bij het maken van eLearning wordt er vaak gebruik gemaakt van bestaande bronnen om de interactieve content te produceren. Het is dus van belang om te zorgen dat je deze bronnen zorgvuldig selecteert en gebruikt, zodat het auteursrecht niet wordt geschonden.

Do's en Dont's van het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal in eLearning

Voordat de content productie gaat starten, is het van belang dat er gekeken wordt naar de benodigde materialen en de herkomst daarvan. We geven een aantal do’s en dont’s:

Do's:

• Gebruik materiaal met toestemming: Als je beeldmateriaal wilt gebruiken dat auteursrechtelijk beschermd is, vraag dan om toestemming van de rechthebbende. Dit kan in de vorm van een licentie, schriftelijke toestemming of aankoop van rechten.
• Maak gebruik van publiek domein materiaal: Sommige afbeeldingen en andere media zijn beschikbaar in het publieke domein, wat betekent dat er geen auteursrecht meer op rust. Je kunt deze materialen vrij gebruiken zonder toestemming. Deze materialen vind je in stock foto platforms zowel gratis als betaald. Maar ook authoring tools hebben vaak stockfoto’s beschikbaar in de library.
• Gebruik materiaal met een Creative Commons-licentie: Sommige auteurs staan anderen toe om hun werk te gebruiken onder bepaalde voorwaarden, zoals naamsvermelding. Zorg ervoor dat je de voorwaarden van de specifieke Creative Commons-licentie begrijpt en vooral naleeft.

Dont's:

• Aannemen dat alles op internet vrij te gebruiken is: Het feit dat een afbeelding of ander materiaal online beschikbaar is, betekent niet automatisch dat je het vrij kunt gebruiken. Auteursrechtelijke bescherming geldt nog steeds voor online content.
• Het verwijderen van auteursrechtelijke vermeldingen: Als een beeldmateriaal een specifieke vermelding vereist, verwijder deze dan niet! Want dit kan leiden tot een schending van het auteursrecht met dito consequenties.
• Kopiëren zonder toestemming: Kopiëren en gebruiken van auteursrechtelijk beschermd materiaal zonder toestemming is een schending van het auteursrecht en kan juridische gevolgen hebben.

Risico's van het gebruik van andermans materialen in eLearning content

Heb jij een beeld van internet gehaald? Naast de auteur zelf, screent ook het ANP bijvoorbeeld op oneigenlijk gebruik van foto’s. Ze schreven over auteursrecht een interessante blog, die zeker ook lezen waard is.

De boetes voor auteursrechtinbreuk variëren afhankelijk van de ernst van de inbreuk en de rechterlijke uitspraak. Zo legt het ANP zelf boetes op bij oneigenlijk gebruik, van een paar honderd euro per incident. Plus natuurlijk het direct verwijderen van het beeld van je website/platform/kopij. In sommige gevallen kunnen boetes oplopen tot duizenden euro’s.
Rechters beoordelen de boetes op basis van factoren zoals de aard van de inbreuk, de schade aan de rechthebbende en de intentie van de inbreukmaker. Het is daarom van cruciaal belang om de wet te respecteren en toestemming te verkrijgen of legale bronnen te gebruiken bij het samenstellen van eLearning content.

Alternatieven voor het gebruik van materialen zonder auteursrecht in eLearning

Gelukkig zijn er tal van alternatieven beschikbaar voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal in eLearning content:

• Maak je eigen content: Een van de beste manieren om auteursrechten te vermijden is door je eigen content te maken! Dit garandeert dat je volledige controle hebt over de rechten en de creatieve inhoud.
• Gebruik stockfoto's en -afbeeldingen: Er zijn talloze websites en platforms die royaltyvrije stockfoto's en -afbeeldingen aanbieden. Dit materiaal kan tegen een kleine vergoeding of zelfs gratis worden gedownload voor educatieve doeleinden.
• Open Educational Resources (OER): OER zijn leermaterialen die vrij beschikbaar zijn voor iedereen. Deze materialen kunnen afbeeldingen, video's, teksten en meer bevatten, en ze kunnen legaal worden gebruikt in eLearning. Dit is met name gericht op het onderwijs. In nederland zie je steeds meer onderlinge uitwisseling van content. Pascal Koole en haar team van ROC Amsterdam-Flevoland, een van onze gebruikers van authoring tools, is hier ook groot aanjager
• Gebruik de library in je content tool: in veel authoring en content tools zitten tegenwoordig stock materialen inbegrepen die je zo kan gebruiken. Zoek dus niet te lang of spendeer geen grote bedragen, maar gebruik wat voor handig is.
• Gebruik AI: heb je een tool zoals Adobe Creative Cloud? Dan is ook AI steeds meer aan zet voor het maken van beelden. Binnen Creative Cloud zijn alle AI gegenereerde beelden auteursrechtelijk beschermd, omdat ze gebaseerd zijn op de stockcollectie van Adobe zelf. Dat is een stuk veiliger dan andere AI-tools (voor alsnog).

Tips om afbeeldingen in te zetten in eLearning

Het effectief inzetten van afbeeldingen in eLearning kan de betrokkenheid van studenten vergroten en de leerervaring verbeteren. Hier zijn enkele tips:

• Relevantie: Zorg ervoor dat de afbeeldingen relevant zijn voor de lesstof. Beeldmateriaal moet de inhoud aanvullen en verduidelijken, niet afleiden of opleuken…
• Kwaliteit: Gebruik afbeeldingen van hoge kwaliteit om ervoor te zorgen dat ze duidelijk en aantrekkelijk zijn.
• Naamsvermelding: Als je materiaal gebruikt onder een Creative Commons-licentie, zorg dan voor de juiste naamsvermelding zoals vereist door de licentie.
• Afwisseling: Varieer de soorten afbeeldingen die je gebruikt, zoals foto's, illustraties, diagrammen en grafieken, om de inhoud gevarieerd en boeiend te houden. Vergeet ook vooral de inzet van video niet!
• Toegankelijkheid: Zorg ervoor dat alle studenten toegang hebben tot de afbeeldingen. Gebruik alternatieve tekst voor student

Toch wat hulp nodig?

Dat is begrijpelijk! Want de regels zijn behoorlijk ingewikkeld soms, en ook het gebruik van AI geeft niet persé veel zekerheid. Dus waar doe je nu goed aan?

Onze experts kijken graag met je mee. Of zoeken met je mee naar een tool die past bij het doel wat jij hebt voor het maken van je content. Bekijk alle tools die we momenteel aanbieden ook op onze website. Zeer geschikt voor inzet van beeldmateriaal zijn Adobe Creative Cloud, Vyond, Powtoon en iSpring Suite. Even contact opnemen mag altijd!